مفهوم هوش هیجانی در طول سال‌ها تغییرات زیادی کرده است. در ابتدا یعنی در دهه‌ی ۳۰ میلادی به آن “هوش اجتماعی” گفته می‌شد؛ در اواسط قرن بیستم عبارت “قدرت عاطفی” جایگزین آن شد و سپس به همین اصطلاح فعلی یعنی “هوش هیجانی” تبدیل شد.
در کارگاه روان شناسی با موضوع هوش هیجانی و رابطه‌ی آن با شادکامی این گونه تعریف شد که هوش هیجانی (EI) در اصطلاح عمومی سطح توانایی ما برای شناخت و درک احساسات و واکنش‌های‌مان (خودآگاهی)؛ مدیریت، کنترل و تطبیق احساسات، خلق‌وخو، واکنش‌ها و پاسخ‌های‌مان (مدیریت خود)؛ مهار کردن احساسات به منظور انگیزه دادن به خودمان برای اقدام کردن و متعهد شدن به عمل مناسب؛ پیروی از آن و تلاش برای دستیابی به اهداف‌مان (انگیزه)؛ تشخیص احساسات و درک عواطف دیگران برای برقراری ارتباط مؤثر با آنها (همدلی)؛ برقراری ارتباط با دیگران در موقعیت‌های اجتماعی، رهبری کردن، مذاکره بر سر درگیری‌ها و کار گروهی به‌عنوان بخشی از یک تیم (مهارت‌های اجتماعی) است.
کارگاه روان شناسی با موضوع هوش هیجانی و رابطه‌ی آن با شادکامی
هوش هیجانی فقط مناسب کسانی که دائماً مجبورند با دیگران ارتباط برقرار کنند نیست، چرا که هوش هیجانی دریچه‌ای برای داشتن یک زندگی متعادل است و اساساً برای هر جنبه‌ای از زندگی ضرورت دارد. هوش هیجانی در سلامت جسمی و روانی، روابط، حل منازعات و موفقیت نقش مهمی را ایفا می‌کند.
نشانه‌های هوش هیجانی بالا
در این کارگاه روان شناسی، مواردی از نشانه‌های هوش هیجانی بالا عنوان شد:
۱- استفاده از واژگان عاطفی قدرتمند
۲- کنجکاوی در مورد دیگران
۳- استقبال از هر گونه تغییر
۴- شناخت نقاط قوت و ضعف خود
۵- کنار گذاشتن اشتباهات
۶- کینه به دل نگرفتن
۷- داشتن خواب کافی
۸- خنثی کردن افراد سمی
۹- قدردان بودن برای چیزهایی که دارید
۱۰- متوقف کردن افکار منفی
راه‌هایی برای بهبود هوش هیجانی
در کارگاه روان شناسی با موضوع هوش هیجانی و رابطه‌ی آن با شادکامی راهکارهای بهبود هوش هیجانی مورد بررسی قرار گرفت:
۱- دلسوزی: همزادپنداری معمولاً بر اساس واکنش دیگران انجام می‌شود. همزادپنداری می‌تواند اکتسابی باشد و از طریق تجربه‌های مختلف آموزش داده شود. احساسات ذهن خود را به دو دسته‌ی واکنشی و دیدگاهی تقسیم کنید. افکار خود را بنوسید، آنها را تحلیل کنید و سعی کنید همان‌طور که می‌خواهید با شما رفتار کنند، با دیگران رفتار کنید و به درمان آنها بپردازید.
۲- خودآگاهی:خودآگاهی به دیدگاه انسان نسبت به خود و نحوه‌ی شکل‌گیری دیدگاه دیگران نسبت به خود اطلاق می‌شود. سعی کنید از خود سؤالات درون‌گرانه بپرسید، مشتاق دانش و کنجکاوی و به دنبال بازخورد دیگران در یک محیط صادقانه باشید.
۳- کنجکاوی: افراد کنجکاوی که به دنبال یادگیری و ارتقای خود هستند مسیر روشنی را برای خود رقم می‌زنند. وقتی کنجکاو باشید، ذوق یادگیری دارید و وقتی ذوق و اشتیاق یادگیری داشته باشید تلاش شما در جهت بهترین عملکرد خواهد بود.
۴- ذهنیت تحلیلی: باهوش‌ترین افراد از نظر هیجانی متفکران عمیقی هستند که کل اطلاعات پیش روی خود را تحلیل و پردازش می‌کنند. برخورداری از ذهن تحلیلی به معنی برخورداری از ذائقه‌ی سالم برای پیشرفت است، ذهنیتی که ایده‌های جدید را پذیرا است و به پیشرفت ذهنی انسان کمک می‌کند.
۵- باور: یکی از مؤلفه‌های اصلی حفظ کنترل احساسی استفاده از قدرت باور خود در زمان حال و آینده است. البته که صرفاً داشتن باور و اعتقاد به شما کمک نمی‌کند بلکه باید باورهایتان را به مرحله‌ی عمل برسانید.
۶- خواسته‌ها و نیازه‌ها: افرادی که هوش هیجانی بالایی دارند می‌توانند نیازها و خواسته‌های خود را از یکدیگر تفکیک کنند. سعی کنید در شناسایی نیازهای واقعی خود برای زندگی مهارت پیدا کنید. یک مرز شفاف بین آنچه نیاز دارید و آنچه می‌خواهید تعیین کنید.
۷- شوق و علاقه: افراد با EQ بالا معمولاً از شوق و هدف خود برای روشن کردن موتور و هدایت آن به سمت خواسته‌هایشان استفاده می‌کنند. این شوق مسری است، به تمام حوزه‌های زندگی سرایت کرده و تمام انسان‌های اطراف را در بر می‌گیرد.
۸- خوش‌بینی: اگر می‌خواهید فرصت‌های خود را افزایش دهید، روابط خود را بهبود داده و تفکر شفاف و سازنده‌ای داشته باشید، بهتر است مثبت‌نگر باشید. با اتخاذ نگرش مثبت میتوانید زندگی روزمره‌ی خود را تغییر دهید.
۹- تطبیق‌پذیری: افرادی که هوش هیجانی بالایی دارند، زمان ادامه‌ی کار و زمان تغییر را تشخیص می‌دهند. تطبیق‌پذیری، توانایی تشخیص موقعیت‌های بحرانی و تصمیم‌گیری قاطع و سریع به سود خود است. همیشه میتوانید تغییر کنید. همیشه میتوانید از نو شروع کنید.
۱۰- میل کمک به دیگران و پیشرفت خود: یک فرد باهوش معمولاً به موفقیت‌ها و دستاوردهای کلی و جمعی اعتقاد دارد. شما در عین حال که بر منافع شخصی خود متمرکز هستید، باید روح خواسته‌ها و نیازهای افراد اطراف خود را هم در نظر بگیرید.
رابطه‌ی هوش هیجانی و شادکامی
در این کارگاه روان شناسی همچنین به رابطه‌ی هوش هیجانی و شادکامی پرداخته شد:
شادکامی یکی از مؤلفه‌های هوش هیجانی است. کسی که از هوش هیجانی بالایی برخوردار است، از چند راه می‌تواند شادکامی خودش را حفظ کند:
۱- با شناخت احساس‌هایش: آنهایی که هوش هیجانی بالایی دارند، می‌توانند کوچک‌ترین تغییرات در احساسات خودشان را بشناسند و منفی یا مثبت بودنش را تشخیص دهند. در واقع، تا کسی نتواند احساس‌های خودش را تشخیص دهد، نمی‌تواند آنها را به شادی تغییر دهد.
۲- با توانایی کنترل احساساتش: کسی که هوش هیجانی بالایی دارد، می‌تواند هیجان‌های منفی‌اش را به شکل موقت، در خودش نگه دارد و در این زمان، با تفکر در مورد آنها، به آرامش بیشتری برسد. توانایی در انعطاف‌پذیری هیجانی، باعث می‌شود که انسان بتواند در شرایطی که محیط، نه کاملاً غم‌بار است و نه شاد، خودش را شاد نگه دارد.
۳- با توانایی خودانگیختگی: افراد با هوش هیجانی بالا، می‌توانند در هر شرایطی خودشان را برای پذیرفتن یک مسئولیت جدید، شروع یک کار جدید و یا تجربه کردن یک حس جدید مثل شادی برانگیزند.
۴- با توانایی برقراری رابطه‌ی خوب با دیگران: دیگران و داشتن رابطه‌ی خوب با آنها، یکی از منابع اصلی شادکامی ما هستند. کسانی که هوش هیجانی بالایی دارند، می‌توانند به خوبی، احساسات دیگران را درک کنند، با آنها همدل شوند و رابطه‌ی رضایت‌بخشی با آنها داشته باشند. کسانی که هوش هیجانی بالایی دارند، نمی‌گذارند که اوقات تلخی دیگران، اوقاتشات را تلخ کند؛ به این خاطر که آنها احساسات مستقل خودشان را پذیرفته‌اند و به آن، احترام می‌گذارند.