در دوره روان شناسی با موضوع رهایی از مهرطلبی، این گونه تعریف شد که مهرطلبی یکی از تیپهای شخصیتی است که طبق آن، افراد وابستگی شدیدی به دیگران و عوامل بیرونی پیدا میکنند. آنها هر کاری که انجام میدهند در نهایت در جهت کسب تأیید، مهر و پذیرش از سوی دیگران است. افراد مهرطلب پر از شرم هستند و این شرم به خاطر ترس آنها از طرد شدن و تأیید نشدن است. افراد مهرطلب غالباً پر از حس ترس و نیاز هستند. آنها تلاش زیادی برای جلب رضایت، تأیید و تحسین دیگران میکنند، تا جایی که از خود میگذرند و ممکن است به خود ضرر برسانند. آنها خود را فراموش کرده و از خود مراقبت نمیکنند و دائماً در حال خدمترسانیهای ناسالم به دیگران هستند. نکته مهم این است که مهرطلبها مهر میدهند تا دریافت کنند.
مهرطلبی همان مهربانی نیست
تفاوت اصلی میان مهرطلبی و مهربانی در رفتار ارائه شده نیست بلکه در انتظاری است که فرد در مقابل انجام آن عمل دارد. بهطور مثال فرد مهربان هدیهای را جهت ابراز علاقه برای دیگری میخرد و ممکن است هرگز به یاد نیاورد که آن را چه موقع، برای چه و به چه قیمتی خریده است، در حالی که فرد مهرطلب هدیه را برای جلب محبت میخرد و علاوه بر اینکه همه چیز را در خاطر نگاه میدارد، انتظار دارد طرف مقابل آن را به شکل بهتری جبران نماید و بسیار سپاسگزار او باشد.
اندیشه ثابت مهرطلبی
مهرطلبی ناشی از این اندیشه ثابت و نهادینه شده در فکر ماست که تصور میکنیم باید همه را از خود راضی نگه داریم. مهرطلبی باعث میشود هویت و عزت نفس خودمان را با توجه به کاری که برای دیگران میکنیم اندازهگیری کنیم. ذهنیت ثابت مهرطلبی این است که اگر من خوب باشم و به دیگران کمک کنم مانع از آن خواهم شد که دیگران دست رد به سینه من بزنند. اگر که خوب باشم و در هر صورت دیگران را کمک کنم دیگران هم قطعاً من را دوست خواهند داشت.
بایدها و قانونهای مهرطلبی
مهرطلبی برای اشخاص بایدها و قانونهایی را به همراه دارد:
– من همیشه باید مطابق با خواستهها، نیازها و توقعات دیگران عمل میکنم.
– من باید از همه کسانی که از من درخواستی دارند حمایت کنم.
– من همیشه باید خوب و خوشایند باشم و هرگز احساسات کسی را جریحهدار نکنم.
– من نباید هرگز به کسی نه بگویم.
– من باید همیشه شاد باشم و هرگز نباید احساسات منفی و خشم خود را بروز دهم.
ارتباط بین مهرطلبی و افسردگی
افرادی که تیپ شخصیتی مهرطلبی در آنها قوی است هیچوقت نمیتوانند از شادیها و موفقیتهای خود نهایت لذت و بهره را ببرند، در نتیجه همیشه دلیلی برای نگرانی و ترس و اندوه پیدا میکنند. زمانی که این نگرانی و ترس و اندوه از ظرفیت آنها بیشتر میشود خمودگی و افسردگی به سراغشان میآید.
احساس گناه و سرزنش که یکی از ویژگیهای بارز شخصیت مهرطلب است یکی دیگر از عوامل افسردگی است. شخص مهرطلب بهتر است بیاموزد که دست از نیاز به تنبیه خود بردارد و به جای سرزنش و دادن احساس گناه به خود، خود را ببخشد و خطاهایش را جبران کند.
عادت و نیاز به هویت گرفتن از دیگران و اهمیت دادن به نظرات دیگران درباره خود تا جایی که روان فرد با ویژگی مهرطلبی را به هم مییزد عامل دیگری بر افسردگی است. شخص مهرطلب بهتر است بداند که تا زمانی که به نظرات دیگران وابسته است حال او دائماً دچار نوسان و افت و خیز خواهد شد و این نوسان انرژی زیادی را از او میگیرد و دچار خستگی و فرسودگی میشود.
ویژگیهای افراد مهرطلب
در دوره روان شناسی با موضوع رهایی از مهرطلبی ویژگیهای این تیپ شخصیتی مورد بررسی قرار گرفت:
۱- به شکل افراطی سعی میکنند نظر مثبت دیگران را جلب کنند: فرد مهرطلب به شدت از مردم انتظار دارد که باید قدر خوبیهای او را بدانند. نه از جایگاه یک انسان یاریرسان و ناجی بلکه جهت بدهکار کردن اطرافیان به خود و مظلومنمایی.
۲- بیش از حد به دیگران محبت میکنند: این افراد بیش از آنکه مردم از آنها انتظار داشته باشند به اطرافیان خدمت میکنند و بیش از اندازه به دیگران محبت میکنند و این گونه توقع زیادی در اطرافیانشان ایجاد میکنند.
۳- به شدت از تنش و اصطکاک دوری میکنند: این افراد در هیچ بحثی شرکت نمیکنند تا به چالش کشیده نشوند. آنها به سرعت از تنش اجتناب میکنند و به امتیاز دادن روی میآورند.
۴- عدم توانایی در نه گفتن و همیشه موافق بودن: آنها خود را در نظر دیگران جستوجو میکنند. اگر چیزی از آنها طلب کنید بدون در نظر گرفتن خواستههای خود به شما پاسخ مثبت میدهند. پیامهای دوپهلو در گفتوگوها نیز یکی دیگر از نشانههای رفتاری آنها است.
۵- خودکمبینی و نداشتن اعتماد به نفس: اگر در یک جمع قرار بگیرند، خود را در بین جمعیت پنهان میکنند تا مبادا کسی نظر آنها را بپرسد و برایشان مسئولیت ایجاد شود.
۶- عدم درخواست و کمک از دیگران: در بدترین شرایط زندگی نیز نمیتوانند از دیگران درخواست کمک کنند و وقتی از آنها سؤال شود آیا به کمک من نیاز دارید؟ خواهند گفت نه خودم میتوانم حل کنم!
۷- اجتناب از شادی و لذت بردن از زندگی: یکی از باورهایی که در میان ایرانیان ریشه دوانده این است که بعد از هرخنده گریه است. فرد مهرطلب این رفتار را به وفور از خود بروز میدهد زیرا نیازمند توجه و جلب محبت دیگران هستند.
۸- تاج قربانی و نالیدن: هر گاه فرصتی پیدا کنند از دنیای ناامن و اطرافیان قدرنشناس گله میکنند و به این ترتیب با زدن تاج قربانی محبت دیگران را جلب میکنند. اگر از آنها سؤال شود، انبوهی از شکستها و ناکامیها را لیست میکنند و چهرهای ستمگر از اطرافیان ترسیم میکنند تا سهم خود را در شکستها به دیگران ربط دهند.
۹- عذرخواهی مدام و خود را مقصر دانستن: اگر در یک جمعی مشکلی پیش بیاید اولین نفری که خود را مقصر میداند و به عذرخواهیهای افراطی میپردازد، فرد مهرطلب است. حتی اگر حادثهای برای نزدیکان رخ دهد او خود را مقصر میداند.
۱۰- همیشه وابسته است: این گونه افراد همیشه شخصی را به عنوان ناجی و قهرمان زندگی خود میدانند اما پس از مدتی سناریوی خود را اجرا میکنند. بهطور مثال زنی که در هر شرایطی نظر همسر خود را میپرسد و در اصطلاح بدون نظر او آب هم نمیخورد.
پیامدهای روانی مهرطلبی
در دوره روان شناسی با موضوع رهایی از مهرطلبی پیامدهای روانی مهرطلبی بررسی و عنوان شد که به دلیل اینکه مهرطلبها میخواهند خوب و خوشایند باشند ممکن است دیگران از روی سلطهجویی بخواهند که از این موضوع استفاده کنند و قطعاً هم یک مهرطلب اسیر یک فرد سلطهجو میشود که از او استفاده نماید.
خوب و خوشایند بودن و اصرار به خندههای بیش از حد تصنعی مانع از آن میشود که بتوانید خشم و ناراحتی و انتقاد خود را مطرح کنید و خشمهای فروخورده و سرکوب شده در روان افراد مهرطلب بسیار است.
مهرطلبی باعث میشود از راه اجتناب از تضاد و درگیری، خشم و عصبانیت و نارضایتی خود را نشان ندهید.
ترس از تنها ماندن باعث میشود افراد مهرطلب دائماً باج دهند. همین باج دادن به دیگران به خاطر ترس از تنهایی باعث میشود که نارضایتی و ناراحتی خود را ابراز نکنند. در عمق وجود یک مهرطلب برخلاف ظاهر خوب و خوشایندش ترسی عمیق از احساسات و عواطف منفی نهفته است.
چطور مهرطلبی را از بین ببریم؟
در این دوره روان شناسی راهکارهای زیر برای رهایی از مهرطلبی عنوان شد:
۱- بلافاصله به همه خواستههایی که دیگران از شما دارند جواب مثبت ندهید: برای خودتان زمان بخرید و در این فاصله فکر کنید که آیا خواستههایی که طرف مقابل دارد در جهت خواستهها، نیازها و علایق شما هست یا نه. آیا وقت انجامش را دارید؟ یا باید خودتان را به دردسر زیادی بیندازید؟ وقتی مطمئن شدید که انتخابها و اولویتهای خودتان را در نظر گرفتهاید میتوانید به خواسته طرف مقابل جواب بدهید.
۲- افکار غلط خود را دائماً اصلاح کنید: شما ویژگی مهرطلبی را از دوران کودکی با خودتان آوردهاید و سالهاست که این اختلال با شماست پس انتظار نداشته باشید که به سرعت از بین برود. باید دائماً مچ خودتان و افکار غلطی را که دارید بگیرید و هر روز آنها را اصلاح کنید.
۳- یاد بگیرید که از دیگران بگیرید: مطمئن باشید با این کار هم فشار جسمی و روانی کمتری را متحمل خواهید شد و هم عشق و محبت دیگران را از دست نمیدهید. سعی کنید بین وظایفی که بر عهده میگیرید و آنهایی که بر عهده دیگران میگذارید تعادلی نسبی ایجاد کنید.
۴- از خود مراقبت کردن را یاد بگیرید: به جسمتان توجه کنید، به خودتان برسید و از جسم و روانتان مراقبت کنید. به این موضوع فکر کنید که آخرین بار چه زمانی برای خودتان وقت گذاشتهاید، کی برای خودتان پول خرج کردهاید و چه وقت خودتان را خوشحال کردهاید؟
۵- مراجعه به یک متخصص: فراموش نکنید که مهرطلبی اختلالی نیست که با خوددرمانی رفع شود. بنابراین با مراجعه به یک متخصص، عزت نفس آسیبدیده خود را ترمیم کنید. برای اثبات ضعف عزت نفس همین کافی است که بدانیم یک فرد از خود مراقبت نمیکند و به خود و دیگران آسیب میزند. اگر از خودتان راضی نیستید و رضایت شما از خودتان به تأیید دیگران وابسته است، بنابراین عزت نفس شما آسیب دیده است.