خلاصه مطالب کارگاه روانشناسی کودک: تجربیات سخت و ناگوار دوران کودکی

استرس‌های شدید و طولانی مدت و تجربیات ناگوار و آزار دهنده‌ در دوران کودکی ممکن است بر سلامت روانی و جسمانی کودک اثرات منفی بگذارد و سعادت و زندگی عاطفی او را با مشکلات عمیقی مواجه کند. این تجربیات تلخ امکان دارد رشد و تکامل مغز را دچار اختلال کنند و در نهایت باعث بروز بیماری‌های روانی یا مشکلات اجتماعی جدی برای فرد شوند.

در یک کارگاه روانشناسی کودک که با موضوع تجربیات ناگوار دوران کودکی برگزار شد، ابتدا درباره انواع رفتارهای آزاردهنده و تجربیات سخت پس از آن و سپس بیماری‌های روانی و جسمانی ناشی از این تجربیات صحبت شد.

از جمله‌ی این تجربیات سخت می‌توان به از دست پدر یا مادر یا هردو، آزارهای جنسی در سنین پایین، تجربه‌ی رفتارهای خشونت آمیز، مهاجرت و عدم برخورداری از حمایت معنوی و… اشاره کرد.

صرفا ناگوار و سخت بودن این اتفاقات چندان مشکل زا نیست، تجربیاتی که کودک پس از آن با آن‌ها مواجه می‌شود و از قدرت درک او خارج هستند و به تنهایی باید با آن‌ها کنار بیاید ایجاد مشکل می‌کنند. یعنی کودک بدون هیچ کمک و مهارت و تجربه‌ی قبلی، در شرایط استراس زای جدیدی قرار می‌گیرد که نمی‌داند چگونه باید واکنش نشان دهد. که در نهایت ضربات جبران ناپذیری بر او وارد می‌کند.

خلاصه مطالب کارگاه روانشناسی کودک: تجربیات سخت و ناگوار دوران کودکی

منظور از آزار و اذیت صرفا یک دعوای مختصر نیست بلکه مقصود رفتارهای ناگواری است که ادامه دار هستند. کودکی که طولانی مدت در اتاقش زندانی می‌شود، نوجوانی که مداوم با توهین و تمسخر دیگران مواجه می‌شود، کودکی که با هم سن و سالان خود مقایسه می‌شود و تحقیر می‌شود به همان اندازه مورد آزار قرار می‌گیرد که کودکی که کتک می‌خورد و تنبیه بدنی می‌شود. از همه ناگوارتر آزار و اذیت جنسی می‌باشد که ضربات مهلکی بر روح و روان فرد وارد می‌کند.

تحقیقات نشان میدهد که این قربانیان از سلامت کمتری برخوردار هستند و سیستم دفاعی بدن ایشان ضربه پذیرتر است.

ذکر نمونه‌هایی از تجربیات ناگوار دوران کودکی در کارگاه روانشناسی کودک

تجربیات ناگوار دوران کودکی بنا بر استاندارد سازمان بهداشت جهانی، رویدادهایی است که در ۱۸ سال اول زندگی بیش از یک بار تکرار شده‌اند و سلامت کودک را حتی در سال‌های بزرگسالی به خطر می‌اندازند:

• آزارهای جسمی: کتک زدن و یا هرگونه ضرباتی که بر بدن کودک وارد شود.

• آزارهای عاطفی: توهین و تحقیر شدن کودک از سمت اعضای خانواده، تهدید کردن کودک به ترک او یا بیرون کردن او از خانه.

• آزارهای جنسی: هرگونه آزار و اذیتی که ماهیت جنسی داشته باشد.

• نادیده گرفتن نیازها و خواسته‌های کودک به دلیل اعتیاد پدر یا مادر به هر نوع ماده مخدر یا الکل یا دارو
• به زندان افتادن پدر یا مادر کودک.

• فوت پدر یا مادر یا فردی که سرپرستی کودک را بر عهده دارد.

• طلاق و جدایی والدین کودک.

• بیماری‌های روانی یا خودکشی یکی از اعضای خانواده یا نزدیکان.

• ضرب و شتم، خشونت‌های فیزیکی و کلامی بین سایر اعضای خانواده جلوی چشم کودک.

• کودک از نزدیک (نه در تلویزیون و فیلم) مدام در محله و جامعه در معرض مشاهده‌ی اعمال رفتار خشونت آمیز علیه دیگران، کتک خوردن آن‌‌ها، تهدید شدن و هدف قرار گرفتن دیگران با چاقو یا اسلحه باشد.

• کودک تجربه‌ی خشونت جمعی را داشته باشد مانند جنگ، عملیات تروریستی، کشمکش‌های قومی یا سیاسی، نسل‌کشی، سرکوب، مفقود شدن، شکنجه، خشونت سازمان‌یافته مثل سرقت مسلحانه یا نزاع اراذل و اوباش و در طی این اتفاقات یکی از اعضای خانواه یا دوستان و نزدیکان کودک مورد ضرب و شتم توسط مهاجمین قرار گرفته باشد و یا در جریان این اتفاقات جان خود را از دست داده باشد.

• مراقبت‌های کافی از کودک به عمل نیاوردن مانند ندادن غذای مناسب یا به مدرسه نفرستادن او

• اعمال زورگویی: افرادی در مدرسه یا خانه به کودک زور بگویند:

زورگویی یعنی: یک یا چند نفر عموما هم سن و سالان یا پدر و مادر، کودک را با رفتارها و حرفای بد مورد آزار، توهین و تمسخر قرار بدهند. کودکی که یه دفعات مورد تمسخر دیگران قرار می‌گیرد یا عامدانه از سوی دیگران از خیلی کارها محروم می‌شود هم مورد زورگویی قرار گرفته‌است.

• گوش ندادن به کودک، نادیده گرفتن او، سهیم نکردن او در کارهای جمعی مربوط به خانواده، قهر کردن با کودک.

• هرگونه رفتاری که در نتیجه آن کودک خود را بی ارزش و ناچیز و یا رها و تنها احساس کند.

همه‌ی این رفتارها و اتفاقات بر مغز و روان کودک تاثیر می‌گذراند و در نتیجه باعث می‌شوند کودک تمرکز و اعتماد به نفس خود را از دست بدهد، قدرت یادگیری‌اش کاهش پیدا کند، خجالتی شود، عزت نفس‌اش کاهش پیدا کند و دست به رفتارهای خشونت‌آمیز بزند.

مشکلات روانی

قربانیان کودک آزاری دچار انواع بیماری‌های روانی، افسردگی، اعتیاد، خودکشی، اختلالات مختلف و … می‌شوند.

مشکلات جسمی

اما مشکلات این کودکان فقط محدود به مشکلات رفتاری و روحی نیست و آن‌ها بیشتر از دیگران در معرض بیماری‌های جسمی مانند سرطان، سکته مغزی، دیابت، شکستگی استخوان، بیماری‌های قلبی و دستگاه ایمنی و… قرار می‌گیرند.

مشکلات فردی و اجتماعی

توقف ادامه تحصیل، شکست تحصیلی و شغلی، مشکلات شدید مالی و فقر، بیماری‌های آمیزشی، حاملگی در سن پایین و…

 

علاوه بر این موارد، احتمال اینکه این قربانیان در بزرگسالی هم مورد خشونت و تحقیر و توهین قرار بگیرند بیشتر است، در عین اینکه خود این افراد احتمالا رفتارهای خشونت آمیزی با دیگران خواهند داشت.
با این حال تجربیات ناگوار کودکی الزاما به آسیب‌های جسمی و روحی و رفتاری منجر نمی‌شود، اگر عوامل محافظ به اندازه کافی وجود داشته باشند کودک می‌تواند دچار این عوارض نشود یا شدت آنها به حداقل برسد.

منبع: omidanacademy